Bezpieczeństwo użytkowania maszyn – regulacje i akty prawne
Istnieją dwa najważniejsze rozporządzenia, które regulują wszelkie wymagania dotyczące bezpiecznego użytkowania maszyn. Są to:
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (J.t.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.) oraz
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596, z późn. zm.).
Zgodnie z § 41 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące m.in. obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, które powinny zawierać co najmniej informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w szczególności zakresie praktyki oraz warunków użytkowania maszyn, a także występowania możliwych do przewidzenia różnych sytuacji nietypowych.
Maszyny i narzędzia oraz ich osłony zabezpieczające powinny być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i czystości, zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach i warunkach, do których są przeznaczone (§ 57 ww. rozporządzenia).
Zgodnie z § 58 ww. rozporządzenia o dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego. Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.
Natomiast z § 26 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. wynika, że w przypadku, gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy oraz kontroli po zainstalowaniu w innym miejscu lub na innym stanowisku.
Pracodawca powinien zapewnić (§ 27 rozporządzenia MG), aby maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były regularnej okresowej kontroli oraz badaniom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów lub przez osoby, które zostały upoważnione przez pracodawcę, posiadające stosowne kwalifikacje. Ponadto maszyny powinny być poddawane specjalnej kontroli, którą może przeprowadzać specjalna jednostka lub osoba, o jakiej była mowa wyżej, w sytuacji wystąpienia możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z daną maszyną . To pogorszenie bezpieczeństwa może być następstwem na przykład niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy, wydłużonego czasu postoju maszyny, występujących rożnych zjawisk przyrodniczych czy jakichś prac modyfikacyjnych.