Podstawowe wymagania zasad bezpieczeństwa dotyczące maszyn
Kodeks Pracy w art. 215 określa to, że każdy pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia tego, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, jak również uwzględniały zasady ergonomii. Pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć pracownika przez urazami spowodowanymi działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania, a także szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.
Najważniejsze minimalne wymagania dotyczące wszelkiego typu maszyn użytkowych:
- Kontrola maszyn powinna być dokumentowana.
- Każda maszyna powinna być wyposażona w urządzenia ostrzegawcze.
- Każda maszyna powinna posiadać napisy informacyjne.
- Prace konserwacyjne maszyn są dopuszczalne jedynie podczas ich postoju. Dopuszczalne jest konserwowanie maszyn jedynie poza strefami zagrożenia.
- Wymagania ogólne dotyczące wszelkich osłon i urządzeń ochronnych powinny być w całości spełnione.
- Powinno się zapobiegać wszelkim zagrożeniom związanym z elementami ruchomymi maszyny.
- Każda maszyna powinna zawierać urządzenia do awaryjnego jej wyłączania – tzw. wyłącznik <stop>.
- Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy służący do całkowitego zatrzymania maszyny, jak również poszczególnych jej części.
- Umiejscowienie pulpitu głównego maszyny powinno być związane z istnieniem możliwości wysłania optycznego lub akustycznego sygnału ostrzegawczego. Operator maszyny powinien mieć możliwość do tego, aby upewnić się czy nikt nie znajduje się w strefie zagrożenia.
- Wszystkie elementy sterownicze maszyny powinny być widoczne oraz łatwe do zidentyfikowania i usytuowane poza strefami zagrożenia.
- Oświetlenie maszyny należy zapewnić jak najbardziej stosownie do miejsc pracy i wykonywanych czynności.
W § 51–61 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (J.t.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z poźn. zm.) określone są szczegółowe wymagania w stosunku do maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych oraz obsługi.
Wszystkie czynności montażu, demontażu i eksploatacji maszyn, w tym obsługi, powinny być zgodne z instrukcjami zawartymi w dokumentacji techniczno-ruchowej. Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymania. Elementy ruchome i inne części, które mogą stworzyć zagrożenie, powinny być osłonięte do wysokości 2,5 m od poziomu podłogi. Osłony na maszynach powinny uniemożliwić dostęp do strefy niebezpiecznej. Szczególne wymagania dla urządzeń ochronnych określają Polskie Normy.
Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru, chyba że dokumentacja techniczno-ruchowa ustala inaczej. Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, konserwować, smarować z wyjątkiem smarowania specjalnego przewidzianego w dokumentacji techniczno-ruchowej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596, z późn. zm.), które weszło w życie z dniem 1 stycznia 2003 r., również maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. objęte zostały wymogiem dostosowania do minimalnych wymagań w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r. Minimalne wymogi dotyczące maszyn określone zostały w rozdziale 3 rozporządzenia.